Đường lên đỉnh núi Pai Tai
Núi Pai Tai (núi Măng Lau) cao 1.789 mét so với mực nước biển. Nấp sau muôn trùng núi, Pai Tai như một con ngựa hoang ù lỳ, trút ra những hơi thở lạnh lẻo của rừng già, quyện với sương khói bay về từ đỉnh Ngọc Linh tạo nên một khung cảnh đặc trưng của núi rừng miền Trung.
Lưng chừng núi, vài con đường mòn nhỏ do sơn dân để lại sau những chuyến đi rừng đôi khi mất hút giữa cỏ cây, đến con suối cuối cùng thì mất hẳn. Hành trình từ chân lên đến đỉnh núi phải dùng sức để leo, phần lớn chúng tôi phải vận dụng linh hoạt các tư thế, bám vào mọi thứ có thể bám được trên đường để theo kịp đôi tay và bước chân thoăn thoắt của “hoa tiêu”.
Trên núi Pai Tai có hang Pai Tai, người Ca Dong vẫn thường gọi là hang Dơi. Nằm sâu trong rừng, miệng hang lộ thiên nằm cheo veo giữa vách đá. Trước cửa hang, ba bốn tảng đá lớn tựa vào nhau, một tảng hình lưỡi gà nằm ngang vắt vẻo, phía dưới là vực sâu, mặt trên khá phẳng và vững chãi, đủ cho 5 đến 6 người đứng chờ để được chui qua “đỗng môn”.
Đứng trên tảng đá hình lưỡi gà ấy, phóng tầm mắt ra xa có thể nhìn bao quát núi non trùng điệp trải dài từ xã Trà Dơn qua Trà Tập, ngút đến tận vùng giáp ranh với tỉnh Kon Tum một màu xanh tinh khiết. Hang Pai Tai có tổng cộng 4 tầng nằm sâu trong lòng núi, mỗi tầng thông nhau bằng một cửa nhỏ đủ cho 1 người chui qua.
Đường vào hang Pai Tai (hang Dơi)
Do ít được biết đến, hang Pai Tai vẫn giữ nguyên vẻ đẹp hoang sơ với các mảng đá rêu phong, thạch nhũ và đá vôi nhoẵn mịn, bóng bẩy. Các vách tường dựng cao sừng sững, chằng chịt những rãnh ngang như vết cào, có lẽ do phong hóa và bị nước bào mòn theo năm tháng. Chút thẩm màu nom có vẻ sang trọng của những vách ấy lóe lên mỗi khi ánh đèn bin rọi vào.
Bên trong hang còn là nơi cư ngụ của đàn dơi với hàng ngàn con lớn nhỏ. Bao đời nay, người Ca Dong đã chứng kiến và trải qua biết bao cuộc đổi dời, dời làng lập ấp, nhưng đàn dơi thì vẫn mãi cư ngụ ở đó. Hẳn vì thiên nhiên nơi đây quá lý tưởng để chúng có thể yên tâm duy trì giống nòi.
Từ hang Pai Tai, mất hơn nửa giờ đồng hồ để leo lên đến đỉnh. Khác với khung cảnh rừng già với vô số loài cây cao lớn khuất dần sau bước chân, đỉnh Pai Tai bao trùm một mày xanh mướt của Đỗ Quyên. Những gốc Đỗ Quyên già trăm năm tuổi muôn hình vạn trạng, bám đầy rêu xanh.
Rừng Đỗ Quyên bạt ngàn với muôn kiểu dáng
Các gốc sần sùi đan vào nhau thành từng mảng lớn, rễ nhô lên khỏi mặt đất, uốn lượn vài vòng rồi bám chặt vào những tảng đá bên vực. Những cây già nhất thì nghiêng mình song song với mặt đất, có gốc lớn thì tạo thành một hang nhỏ, đủ cho vài ba người trú mưa. Những cây trẻ trung hơn thì vươn lên khẳng khiu, xoắn vào không trung tạo nên một cảnh tượng tráng lệ lạ lùng. Lá Đỗ Quyên không ngừng đung đưa làm nũng với gió núi, điệu đà, thướt tha như những cô gái Ca Dong đang nhảy múa trẩy hội. Chỉ tiếc một điều, chuyến đi này không vào mùa hoa nở.
Băng qua rừng Đỗ Quyên bằng những nẻo đường dọc theo triền núi, những con đường ấy rất hẹp, hai bên là vực thẳm, được cố định bằng hàng ngàn gốc thông cổ thụ, uốn lượn mềm mại tựa như chiếc bờm ngựa. Trên đường hạ sơn, nhiều nhánh rẽ được bà con các làng ở chân núi dẫn dắt, ai về làng nấy, mỗi người bắt đầu một ngã, đoạn chia tay cùng hẹn ngày tái ngộ trên đỉnh Pai Tai.